ADHD u dorosłych to dość nowe zagadnienie. Pełna nazwa zaburzenia to zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. Jeszcze do niedawna ignorowało się objawy ADHD w przypadku osób dorosłych, a nawet podważało jego istnienie. Czy naprawdę zaburzenie magicznie znika po osiągnięciu pełnoletności? Jak rozpoznać objawy? Jak wygląda leczenie ADHD w dorosłym życiu? O tym w dzisiejszym artykule!
Osoby z ADHD często skarżą się na prokrastynację — dlatego może Cię zainteresować artykuł: „Lenistwo, a prokrastynacja — czym się od siebie różnią?„
Objawy ADHD osób dorosłych
Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi to oficjalna nazwa tego zaburzenia. Jeszcze parę lat temu nikogo nie dziwiło stwierdzenie, że dziecko ma ADHD, ale w przypadku dorosłych nie doszukiwano się żadnych nieprawidłowości.
Objawy obejmują:
- zaburzenia koncentracji uwagi,
- trudności w nauce,
- zachowania impulsywne,
- tendencja do zachowań ryzykownych,
- wahania nastroju,
- niecierpliwość,
- przymus nieustannego robienia czegoś,
- nadpobudliwość ruchowa,
- częste zapominanie o ważnych sprawach,
- problemy z dostosowaniem się do norm społecznych,
- trudności z kończeniem rozpoczętych czynności.
ADHD u dorosłych, a stereotypy
Warto w tym miejscu wspomnieć, że objawy ADHD nie zawsze wyglądają tak samo u wszystkich osób dorosłych. Istnieje natomiast wiele cech wspólnych, dlatego diagnoza ADHD to dość skomplikowany proces.
Nawiązując jeszcze do nadpobudliwości psychoruchowej, to wbrew stereotypom wcale nie musi być to nadmierna energia i nieumiejętność przysłowiowego „usiedzenia w miejscu”. Wiele osób dotkniętych ADHD obgryza wargi, paznokcie, czy obrywa skórki. To też są sygnały alarmujące często obserwowane u dorosłych pacjentów. Tego typu zachowania to nic innego jak sposób radzenia sobie ze wspomnianą nadpobudliwością.
Czy ADHD u dorosłych należy do zaburzeń psychicznych?
Zespół nadpobudliwości psychoruchowej należy do zaburzeń psychicznych. Leczenie osób dorosłych i dzieci prowadzi lekarz psychiatra. To właśnie anomalie neurorozwojowe powodują zaburzenia uwagi, hiperaktywność, nadpobudliwość ruchową oraz impulsywność.
Nie muszę chyba tłumaczyć, że nie należy się tego wstydzić. Wielu dorosłych doświadcza objawów ADHD, ale nie są świadomi, że kwalifikują się one pod diagnozę. Proces leczenia dorosłych osób wciąż jest na bardzo niskim poziomie. Dlatego też dotychczas rozpoznanie ADHD otrzymywały wyłącznie dzieci. Na szczęście to się zmienia i coraz więcej osób w wieku dorosłym otrzymuje rozpoznanie dzięki rosnącej świadomości i nowym badaniom naukowym.
Przyczyny ADHD
- nieprawidłowościami w przebiegu ciąży,
- niedotlenieniem okołoporodowym,
- urazami głowy,
- zatruciami,
- zaniedbaniami środowiskowymi.
Warto pamiętać, że wciąż prowadzone są liczne badania, które całkowicie zmieniają naszą dotychczasową wiedzę na temat zaburzenia. Jeszcze zaledwie kilka lat temu, u większości osób ADHD nie zostało zdiagnozowane mimo jednoznacznych objawów. Dlatego może się okazać, że za kilka lat ten wpis będzie po części nieaktualny.
Dlaczego ADHD u dorosłych jest tak późno diagnozowane?
U wielu osób dorosłych ADHD nie miało standardowego, stereotypowego przebiegu w dzieciństwie. Zaburzenie nie pojawia się nagle, w wieku dorosłym, ani nie znika, jak za dotknięciem magicznej różdżki, wraz z ukończeniem 18 roku życia. To absurd. W dodatku szerzony przez niejednego psychiatrę, który od dawna nie aktualizował sobie wiedzy medycznej.
Większość z nas ma w głowie obraz niegrzecznego chłopca, który przeszkadzał w prowadzeniu lekcji. Do dzisiaj jest to główny powód zgłaszania się rodziców do poradni wraz z nieposłusznym, w ich mniemaniu dzieckiem.
Ja zawsze miałam problem z wysiedzeniem na lekcji, ale jednocześnie tak bardzo bałam się konsekwencji nieposłuszeństwa, że zmuszałam się do siedzenia. W tym czasie, by rozładować napięcie i nadaktywność, mazałam po zeszytach, co pozwalało mi się nieco wyregulować. Dlatego uczulam, żeby nie ufać stereotypowym objawom ADHD i w razie podejrzeń udać się do lekarza, który zajmuje się diagnozowaniem dorosłych osób.
Dotychczas wielu specjalistów było nieświadomych. Brakowało badań, które analizowały wpływ ADHD na życie dorosłej osoby. Teraz się to zmienia, ale wciąż niewielu jest lekarzy podejmujących się leczenia dorosłych. Na szczęście coraz więcej z nich rozumie, że objawy ADHD wraz z wiekiem nie mijają.
ADHD u dorosłych — problemy w codziennym funkcjonowaniu
Osoby dorosłe z ADHD mają problemy, które mogą być widoczne w wielu aspektach życia. Mogą się one różnić w zależności od osoby — nie każdy ma te same skłonności. Nie bez znaczenia dla rozwoju są dotychczasowe doświadczenia, czynniki środowiskowe oraz indywidualne przekonania i nawyki.
Choć wiele osób z zaburzeniem może mieć problemy z sumiennością i dotrzymywaniem terminów, to istnieje również szerokie grono, które wręcz obsesyjnie pilnuje się pod tym względem, by nikogo nie zawieść. To wcale nie oznacza, że ADHD ich nie dotyczy. Osoby te panicznie boją się konsekwencji z tytułu niedotrzymania zobowiązań. Są jednocześnie świadomi, że zaburzenia koncentracji uwagi stawiają przed nimi niemałe wyzwanie i chcą zapobiec wpadkom z tego tytułu.
W dorosłym życiu nieleczone ADHD może mieć poważne konsekwencje. Jeśli objawy zaburzeń się nasilają, a osoba pozostaje nieświadoma swojego stanu zdrowia, zaczyna się obwiniać i szukać w sobie problemu. Ciągłe gubienie rzeczy, zapominanie o opłacaniu rachunków i trudności ze skupieniem się, gdy sytuacja tego wymaga, to codzienność ADHD u dorosłych.
W wieku dziecięcym, gdy nie spoczywa jeszcze na nas szereg obowiązków, zaburzenie może nie doskwierać w tak znacznym stopniu. Nie oznacza to jednak, że należy je bagatelizować. Wielu rodziców nie jest świadoma objawów ADHD u swoich pociech, a wymaga od nich dostosowania się i zachowań zbliżonych do neurotypowych rówieśników. Bądźmy czujni moi drodzy, nieświadomość często prowadzi do tragedii.
ADHD — problemy społeczne osób dorosłych
Wiele osób dorosłych cierpiących na zespół nadpobudliwości psychoruchowej ma trudności z dostosowaniem się do powszechnie panujących norm. Nasz mózg funkcjonuje nieco inaczej, dlatego to, co normalne dla osób o standardowym układzie nerwowym, może być poza zasięgiem tych, u których występuje ADHD.
Rozmawiałam z wieloma zdiagnozowanymi osobami i wspólnie potwierdzamy jedno — najgorsze było porównywanie się do neurotypowych. Zjawisko to występuje zarówno w przypadku dorosłych, jak i dzieci. Z mojej perspektywy jest to zupełnie naturalne. W końcu, jeśli widzimy, że wszyscy w pracy lub w szkole cały dzień funkcjonują w pełnym skupieniu, nie gubią telefonu po tygodniu i nie zakładają przynajmniej raz w miesiącu koszulki na lewą stronę, zaczynamy się zastanawiać „co jest ze mną nie tak?”.
Jak wspomniałam wcześniej, objawy zespołu mogą się różnić w zależności od wielu czynników. Zawsze są jednak dokuczliwe i wpływają na całe nasze życie. Od trudności w relacjach międzyludzkich, przez obniżoną samoocenę aż po brak zaufania do siebie samych.
Może Cię też zainteresować artykuł o stagnacji życiowej i skutkach stanów depresyjnych – klik.
Jak zdiagnozować ADHD u dorosłych?
W przypadku objawów ADHD można zgłosić się do lekarza psychiatry. To diagnoza medyczna, dlatego ostateczne rozpoznanie w każdym przypadku stawia lekarz. Mitem jest, że robi to psycholog.
Zdarza się jednak tak, że psychologowie pracujący w obszarze leczenia dorosłych przeprowadzają diagnozę i wystawiają swoją opinię. Na jej podstawie właśnie psychiatra wystawia finalną diagnozę.
Czasami lekarz w pierwszej kolejności kieruje pacjenta do psychologa diagnosty, by postawić rozpoznanie na podstawie jego opinii. Może się zdarzyć, że zarówno psycholog, jak i psychiatra tworzą zespół i wspólnie podejmują ostateczną decyzję. Za każdym razem jednak ostateczna opinia wychodzi spod rąk lekarza. Podczas takiej wizyty lekarz udziela wskazówek na temat leczenia dorosłych osób. Psycholog natomiast może podpowiedzieć, jak wygląda terapia w przypadku zaburzenia.
Diagnoza ADHD u dorosłych — przebieg
Diagnoza ADHD u dorosłych nie zawsze wygląda tak samo w przypadku każdego lekarza. Najczęściej proces ten składa się z kilku spotkań i wygląda następująco:
- Spotkanie: psycholog-diagnosta przeprowadza szczegółowy wywiad kliniczny i upewnia się, czy objawy występują w sposób ciągły. Pyta też o historię dolegliwości pacjenta.
- Spotkanie: Dłuższa wizyta, której celem jest przeprowadzenie testów psychologicznych. Najczęściej stosuje się:
- przesiewowy test DIVA 2.0,
- Minnesocki Wielowymiarowy Inwentarz Osobowości MMPI-2
- test neuropsychologiczny MOXO.
3. Spotkanie: szczegółowe omówienie diagnozy i edukacja na temat tego, jak wygląda terapia ADHD u dorosłych.
W tym miejscu zaznaczę, że korzystałam z wielu źródeł i tak naprawdę nie ma konkretnych wytycznych. Proces ten wygląda często nieco inaczej w zależności od kliniki i lekarza. Powyżej opisuję przebieg, który najczęściej się powtarza na stronach internetowych różnych klinik. Więc jest to przebieg umowny. Dajcie znać, jak to wyglądało u Was!
Jak wygląda leczenie ADHD u dorosłych?
Terapia ADHD
Ile jest typów ADHD?
- Przeważnie nieuważny – ADHD, gdzie poważają zaburzenia koncentracji,
- Przeważnie hiperaktywny-impulsywny – w przypadku tego typu, osoby z ADHD mają objawy głównie nadruchliwości i impulsywności,
- Typ ADHD mieszany – występują objawy z dwóch poprzednich grup w takim samym lub zbliżonym stopniu.
Zespół nadpobudliwości psychoruchowej w liczbach
ADHD u dorosłych i dzieci występuje częściej, niż nam się wydaje. Objawy zespołu nadpobudliwości często nigdy nie są rozpoznane, dlatego wszelkie statystki mogą nieco odbiegać od rzeczywistostości.
- Od 18 do 24 roku życia u 4,5% wszystkich Amerykanów,
- Od 25 do 34 roku życia u 3,8% wszystkich Amerykanów,
- Od 35 do 44 roku życia u 4,6% wszystkich Amerykanów.
- Badania przeprowadzane na skalę światową wykazały, że ADHD występuje częściej w krajach bogatszych (ADHD z deficytem uwagi i nadpobudliwością, 2017).
- ADHD wśród dzieci jest coraz bardziej powszechne. Najnowsze szacunki wskazują nawet na 11% wszystkich dzieci (Narodowy Instytut Zdrowia Psychicznego, 2017).
- Szacuje się, że częstotliwość występowania ADHD u dorosłych w ciągu całego życia w USA (wiek grupy badawczej od 18 do 44 lat) to aż 8,1%. Na ten moment wskazuje się jednak na 4,4%. (Narodowy Instytut Zdrowia Psychicznego, 2017).
Jak widać badania te były przeprowadzane przez różne instytuty. Są one pewną wskazówką, ale nie wyrocznią. Dużo pytań pojawia się w kwestii badań światowych z 2017 roku. Czy faktycznie ADHD występuje częściej u populacji zamieszkujące kraje bogate, czy po prostu obywatele mają tam szerszy dostęp do edukacji i więcej możliwości leczenia? Nie wiem, zostawiam to jako pytanie otwarte.
Niezależnie jednak od tego, jak dokładny obraz dają przepracowane badania, ADHD nie jest zjawiskiem marginalnym.
Osoby z tym zaburzeniem neurorozwojowym często cierpią na lęk społeczny. Sprawdź artykuł na ten temat! „Lęk przed ludźmi – jak sobie z nim radzić?”
Objawy i leczenie ADHD – podsumowanie
W tym artykule skupiłam się przede wszystkim na przedstawieniu faktów na temat tego zaburzenia na podstawie aktualnych badań. Planuję całą serię wpisów o ADHD u dorosłych, ponieważ, jak już zdążyliście się zorientować, sama się z nim zmagam.
Chciałam tutaj jeszcze wspomnieć, że wiele osób ADHD utrzymuje w tajemnicy. Pamiętajcie, że nie ma się czego wstydzić. Większość może nawet nie być świadoma swoich objawów, a świadomość to powód do dumy.
Jeśli masz objawy ADHD, poszukaj lekarza, który zajmuje się tym zaburzeniem. Jest wiele grup na Facebooku, w których znajdziecie listy dla poszczególnych miast. Leczenie ADHD jest ważne, choć nie da się całkowicie wyeliminować symptomów, odpowiedni specjaliści pomogą Ci poprawić jakość życia.
Chcesz mnie wesprzeć w rozwoju bloga? Postaw mi wirtualną kawę!
Tworzę dla Was treści i kocham to robić, dlatego poświęcam mnóstwo czasu na dbanie o wartość merytoryczną swoich wpisów. Jeśli lubisz je czytać, zerknij tutaj: buycoffee.to/ bezproblemowa
